ام بی ای نیوز: خبرهای جدید از توافق «صمت» با انجمن‌های لوازم خانگی حاکی از این است که گروهی از برندهای خارجی (از جمله دو غول لوازم خانگی کره‌جنوبی) با رفع تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام، مجددا اجازه فعالیت قانونی دارند. در عین حال، تصمیم گرفته شده است برندهایی که به‌صورت محصول کامل وارد می‌شدند، حداقل تا ۵ سال اجازه فعالیت رسمی نداشته باشند.
به گزارش دنیای اقتصاد: درهای ایران به روی برندهای کرهای باز می‌شود. احیای همکاری میان بازیگران کرهای و ایرانی صنعت لوازم خانگی نخستین گام از مسیر تازه‌ای است که در صورت گشایش در برجام، عملیاتی می‌شود. طبق توافق وزارت صمت و تولیدکنندگان این بخش قرار است در ازای ممنوعیت واردات محصولات خارجی، تولید صادرات‌محور در دستور کار صنعت لوازم خانگی قرار گیرد. این موضوع هنوز رسمی نشده اما در صورت تحقق، ایران را به بازیگری جدی در صنعت لوازم خانگی منطقه تبدیل خواهد کرد و فضای خوبی را برای فعالیت شرکت‌های داخلی فراهم می‌کند. برخی از فعالان صنعتی انتشار شایعه مذاکره میان برندهای ایرانی و کرهای را به آماده‌باش بازگشت برندهای خارجی به ایران تعبیر کردهاند. شرط بازگشت این شرکت‌ها به ایران، انتقال خط و تکنولوژی تولید با هدف صادرات اعلام شده است. این موضوع در دیدار روز گذشته انجمن‌های لوازم خانگی با علیرضا رزم‌حسینی مطرح و توافق شد ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا افق ۱۴۰۵ در قالب یک لایحه به کمیسیون‌های تخصصی مجلس پیشنهاد شود. مقامات وزارت صمت تا چندی پیش مخالف بازگشت شرکت‌های خارجی به صنعت ایران بودند اما تحولات برجام، مسیر تازه‌ای را پیش روی تولیدکنندگان گشوده که تغییرات در سیاست‌های اعلامی را الزامی کرده است. در این راستا، خبر می‌رسد دو برند کرهای صنعت لوازم خانگی موافقت شرکای ایرانی را برای بازگشت به صنعت کشور با سبک و سیاقی تازه جلب کردهاند. برخی منابع آگاه به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کردند نقش درآمدهای نفتی بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی، در این تغییر مسیر تاثیرگذار بوده است. گویا قرار است دلارهای نفتی گره‌های تامین مالی همکاری مجدد صنایع لوازم خانگی ایران و کره را باز کند. در عین حال چراغ سبز شرکت‌های خارجی برای ورود به فاز تولید در ایران در تغییر لحن مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت تاثیرگذار بوده است.
بررسی نشان می‌دهد طبق توافق صورت‌گرفته میان بازیگران صنعت لوازم خانگی و وزارت صمت، اگر چهار خواسته سیاستگذار از برندهای خارجی صنعت لوازم خانگی محقق شود، مشکلی برای بازگشت سازندگان برتر این حوزه به ایران وجود ندارد. «تمرکز روی تولیدات صادرات‌محور در راستای کسب سهم از بازار خاورمیانه»، «ورود به فاز سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران»، «افزایش عمق ساخت داخل محصولات تولیدی» و «جلب رضایت شرکای ایرانی و جبران مافات خروج از کشور در دوره تحریم» چهار خواسته‌ای است که از سوی سیاستگذار برای بازگشت بازیگران خارجی تعیین شده است.
تردیدهای وزارت صمت درباره آزادسازی واردات پس از برجام
سیاستگذار درباره نحوه آزادسازی بسیاری از بازارها و صنایع کشور مردد است. از یک سو تمایلاتی در زمینه پاسخگویی به بخشی از تقاضای موجود در بازار برای محصولات خارجی وجود دارد و از دیگر سو، حجم صنعت لوازم خانگی به‌شدت نسبت به گذشته رشد کرده است. در این باره هادوی از مدیران وزارت صمت نکات مهمی را اعلام کرده و بر ضرورت توجه به واردات در کنار صادرات در صنایع داخلی تاکید کرده است. وی در گفت‌وگو با تسنیم ضمن تایید خبر تهیه لایحه مقابله با واردات اعلام کرده وزارت صمت به شکل هماهنگ با بخش خصوصی در تلاش است تا با تهیه یک سند سیاستی هم از تولیدکننده داخلی حمایت کند و هم رقابت‌پذیری را بالا ببرد و در نهایت بتواند به کیفیت مطلوب برسد. این اظهار نظر درحالی منتشر شده است که طبق اعلام رسمی رئیس کل گمرک، هم‌اینک چیزی نزدیک به ۴۰۰ کانتینر انواع لوازم خانگی اظهارشده و به‌صورت قانونی به‌دلیل حمایت از صنایع داخلی در گمرک دپو شده است.
قاچاق، چالش بزرگ صنعت لوازم خانگی
اما در شرایطی که طرح پیشنهادی فعالان صنعت لوازم خانگی در پی تمدید ممنوعیت واردات است، دبیر انجمن لوازم خانگی نگاه متفاوتی به این موضوع دارد. فرید ارغوان در واکنش به جلسه روز چهارشنبه انجمن‌های لوازم خانگی با وزیر صمت عقیده دارد: «لایحه مذکور در پی تمدید ممنوعیتی است که پس از حمله ترامپ به برجام حادث شد و در آن مقطع اولیه به ممنوعیت واردات ۱۳۳۹ قلم کالا منجر شد. از آنجا که محدوده زمانی مدنظر برای قانون ممنوعیت واردات تا پایان سال ۱۴۰۰ است، این انجمن‌ها با توجه به افق احیای برجام درصدد هستند دولت را تا سال ۱۴۰۵ نسبت به تمدید ممنوعیت‌ها ترغیب کنند و گویا توافقاتی هم در این زمینه حاصل شده است.» ارغوان افزود: «مشکل صنعت لوازم خانگی البته واردات نیست و حدی از واردات محدود و معدود برای تولید رقابتی و باکیفیت لازم است. با این حال تا قاچاق کنترل نشود شرایط برای برندهای ایرانی در بازار داخلی بهبود پیدا نمی‌کند. دلیل این موضوع قیمت تمام‌شده محصولات قاچاقی است که بدون هر‌گونه ضمانتی وارد کشور می‌شوند و فضا را برای تولیدکننده ایرانی تنگ می‌کنند.» ارغوان در پاسخ به «دنیای‌اقتصاد» درخصوص مذاکرات شرکت‌های ایران و کرهای فعال در صنعت لوازم خانگی هم گفت: «ارتباط که همیشه بوده و هست. ما در همه این مدت از محل همین ارتباط به تامین نیاز قطعات محصولات مورد استفاده در ایران پرداخته‌ایم.»
واردات تا ۵ سال ممنوع می‌شود
بحث آزادسازی یا ممنوعیت واردات در بازار لوازم خانگی در شرایطی مطرح شده است که در جلسه مشترک وزیر صمت و انجمن‌های لوازم خانگی توافقاتی بر سر ممنوعیت پنج‌ساله در زمینه واردات لوازم خانگی کامل یا CBU حاصل شده است. این توافق که قرار است در قالب لایحه‌ای از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به کمیسیون‌های تخصصی مجلس ارائه شود، در صورت تصویب در مجلس بر ممنوعیت واردات محصولات صنعت لوازم خانگی و نیز واردات CBU چارچوب قانونی می‌دهد. این چارچوب احتمالا تلاش می‌کند با ریل‌گذاری تولید لوازم خانگی، نوع تازه‌ای از مشارکت طرف‌های خارجی در بازار ایران را در صورت احیای دوباره برجام فراهم کند و زمینه سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش را بهبود بخشد.
تایید مذاکرات کره‌ای‌ها با شرکای ایرانی
اما نحوه تعامل برندهای کرهای و صنعتگران داخلی موضوع مهمی است که در روزهای گذشته شایعات بسیاری درباره آنها به گوش رسید. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد قضیه مذاکره شرکت‌های کرهای صنعت لوازم خانگی با شرکای ایرانی جدی است و در روزهای گذشته حتی توافقاتی در زمینه نحوه بازگشت به ایران، کم و‌کیف میزان تولید، نوع محصولات و شیوه تعامل در بازارهای منطقه‌ای صورت گرفته است. در این‌باره پویا فیروزی دبیرکل اتاق ایران و کره‌جنوبی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: «من از آنچه مدنظر مقامات وزارت صمت است اطلاع ندارم اما می‌دانم از این پس حضور بازیگران خارجی در صنعت لوازم خانگی ایران منوط به احداث خط تولید است، واردات نیز نباید انجام شود. در واقع بحثی که با حضور مدیران وزارت صنعت و فعالان صنعت لوازم خانگی بوده بیش از آنکه حول محور بازگشت یا عدم بازگشت ال‌جی و سامسونگ باشد، درباره انتقال بخشی از خط تولید این قبیل شرکت‌ها به ایران بوده است.» این فعال اقتصادی افزود: «موضوعی که افزون بر اینها در جلسه مذکور مورد بحث و بررسی قرار گرفته، صادرات محصولات برندهای خارجی از ایران به بازارهای منطقه است. گویا توافقاتی نیز در این زمینه صورت گرفته اما هر‌یک از برندهای خارجی با درصدی مخصوص به خود با طرف ایرانی به توافق رسیده‌اند. اتفاقی که اگر محقق شود، یک امتیاز خوب برای صنعت لوازم خانگی ایران محسوب می‌شود.» فیروزی با اشاره به نحوه ورود برندهای داخلی به بازارهای صادراتی خاطرنشان کرد: «برندهای ایرانی به موازات بازار داخلی بایدبه بازارهای خارجی هم نفوذ کنند منتها در بازارهای خارجی به‌واسطه مسائل بازاریابی این قضیه زمان‌بر است.»
رونق بازار در گرو تعیین تکلیف انتخابات و برجام
بهبود شرایط در صنعت لوازم خانگی منوط به تقویت تقاضا است. این نکته‌ای بود که اواخر سال‌گذشته در گزارش‌های «دنیای‌اقتصاد» نسبت به لزوم توجه سیاستگذار به آن هشدار داده شد. از آنجا که حجم تولید کنونی صنعت لوازم خانگی بیش از نیاز بازار داخلی است، لزوم توجه به اهداف صادراتی از اولویت بالایی برخوردار است. گفت‌وگو با کارشناسان و فعالان صنعت لوازم خانگی نشان می‌دهد که تحقق اهداف صادراتی منوط به تولید کیفی در سطح بالاتری از تکنولوژی است. در عین حال اعتبار برند در بازارهای هدف موضوعی است که نمیتوان از کنار آن به‌سادگی گذشت، بنابراین برای تحقق اهداف صادراتی استفاده از فرصت بازگشت برندهای مطرح اولویتی است که نمیتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت. این اولویت نیز کاملا به برجام گره خورده است. فعالان بازار لوازم‌خانگی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تایید کردند حجم تقاضا در بازار داخلی در این هفته‌ها به‌شدت کاهش یافته که عمدتا ناشی از دو اتفاق سیاسی است. در واقع ابهامات یا امیدهایی که در نتیجه برجام و نیز انتخابات ۱۴۰۰ به‌وجود آمده شرایطی را در بازار لوازم‌خانگی به‌وجود آورده که کسی خرید نکند. این امتناع از خرید نیز فشار بالایی را از نظر تامین نقدینگی برای تولیدکنندگان لوازم خانگی به‌وجود آورده است. فعالان این صنعت امیدوارند با افق‌گشایی برجام و افزایش توان خرید خانوارها، صنعت از دو جهت با افزایش تقاضا روبه‌رو شود. اتفاقی که اگر محقق نشود، هدف‌گذاری ۵/ ۱۶ میلیون دستگاهی تولید لوازم داخلی در کشور در سال ۱۴۰۰ را در سایه‌ای از ابهام خواهد برد.
استقبال از بازگشت خارجی‌ها به یک شرط
اما سید محمد سجادی‌فر فعال صنعت لوازم خانگی و تولیدکننده با اشاره به مزایای احیای برجام برای بخش صنعت کشور به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «نباید بابت بازگشت شرکای خارجی صنعت لوازم‌خانگی به ایران نگران بود. کشور با وجود این بازیگران وضعیت تولید بهتری پیدا می‌کند. در عین حال امکان تحول تولیدات داخلی با مدل‌های بهتر هم فراهم می‌شود. ایران اگر بتواند به سمتی حرکت کند که خود را در قالب همکار یا همان OEMهای تولیدکنندگان بزرگ کرهای مطرح کند، بخش بزرگی از نیاز بازار داخل و نیز نیاز بازارهای منطقه‌ای را می‌تواند پوشش دهد. این موضوع البته منوط به یک سیاستگذاری درست و گشایش‌های بانکی است. من قبلا هم جایی عنوان کرده‌ام که نه با شیوه فعلی پرداخت‌هایی خارجی در صنعت لوازم خانگی که ۲۰ تا ۳۰ درصد هزینه اضافه روی دست ما می‌گذارد یا با این سطح از نرخ بهره بانکی، تولید به‌صرفه نیست. باید سیاستگذار برای رفع معضلات کلان اقتصاد ایران تلاش بیشتری از خود بروز دهد. این مسائل اگر حل شود، تولید در ایران برای خارجی‌ها به‌شدت جذاب است لذا اصل در سیاستگذاری بستن بازارها نیست چون نمیتوان که تا ابد درهای بازار را بست. اصل توانمندسازی شرکت‌های داخلی و ارتقای کیفیت ساخت آنها از طریق بهبود سطح تکنولوژی آنهاست.»
وی در ادامه با اشاره به ابعاد توان صادراتی صنعت لوازم‌خانگی افزود: «برآورد ما این است که در منطقه پتانسیل صادرات ۱۰ تا ۲۰میلیون دلاری محصولات گرمایشی نظیر بخاری را داریم. این عدد برای بخش لباسشویی و یخچال بسیار بیشتر است و تا مرز ۳۰۰ میلیون دلار هم ممکن است. این مهم با چند اقدام امکان‌پذیر است. اگر ما بتوانیم تولید محصولات برند را در صنایع متوسط کشور تحت‌لیسانس و استانداردهای شرکت‌مادر تقویت کنیم، قطعا تحقق چنین اهدافی در زمینه صادرات دور از دسترس نیست. اینکه شرکت‌های خارجی مثلا برندهای کرهای به ایران برگردند و با افتتاح خط تولید، محصولات خود را در کشور تولید کنند خبر خوبی است و باید از آن استقبال کرد.»