ام بی ای نیوز: ژاپنی ها هنگام عذرخواهی فقط به یک اظهار تاسف خشک و خالی بسنده نمی کنند. عذرخواهی در فرهنگ ژاپن از ادب سرچشمه می گیرد. به این ترتیب مردم می فهمند که شما در مورد اشتباه خود خوب فکر کرده اید و قصدتان فقط این نیست که یک سری عبارات کلیشه ای را تحویل مردم و مخاطبان دهید. عذرخواهی در فرهنگ ژاپن نهادینه شده است و افراد، شخصیت های محبوب و پر طرفدار، سلبریتی ها، شرکت ها و حتی دولت ها پس از ارتکاب هر گونه اشتباه، عذرخواهی را سرلوحه اعمال خود قرار می دهند. اگرچه عذرخواهی اغلب اوقات یک تمرین شخصی است اما در اصل به عنوان یک مبحث کلی در نظر گرفته می شود و در ادامه چگونگی تاثیر هر فرد بر روی ماهیت آن موضوعی است که نزد همگان اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله به تحقیق درباره اهمیت و معنای پشت این رفتار فروتنانه می پردازیم.
چرا عذرخواهی؟
مودب بودن در هر فرهنگی مطلوب و پسندیده است اما ژاپنی ها در این عرصه از شهرت و آوازه ای خاص برخوردارند. با ادب بودن ارتباط زیادی با یک پدیده روانشناختی به نام «تفکر گروهی» دارد. به معنای کلی، ژاپن سعی می کند تا یک جامعه هماهنگ باشد و بیشتر مردم در صدد هستند تا منافع گروه را بر خواسته های شخصی خود ارجح بدانند. به عبارت دیگر، آن ها تلاش می کنند تا مانع از شکل گیری جنگ و نزاع یا آزار و اذیت دیگران شوند زیرا می دانند که اعمالشان بر روی افراد پیرامون خود تاثیر می گذارند.
بسیاری از عذرخواهی ها در ژاپن با این طرز فکر هماهنگ است. برای مثال می توان به «اظهار تاسف برای پاسخ دهی دیر هنگام» حتی یک روز پس از دریافت ایمیل یا «عذرخواهی به خاطر وقت کسی را گرفتن» پس از یک گفتگوی سریع و کوتاه اشاره کرد. فرد سخنگو شاید لزوما در پی بخشش نباشد اما عذرخواهی اش نشان از فروتنی و رعایت ادب دارد که به خصوص نزد ژاپنی ها امری نیکو و پسندیده به شمار می رود.
عذرخواهی در کسب و کار
در سال های اخیر تعداد عذرخواهی های عمومی توسط شرکت ها افزایش یافته است. در عصر دیجیتال، شرکت ها باید بیشتر از هر زمان دیگری نسبت به اطلاعاتی که برای عموم مردم افشا می کنند، مراقب باشند. با رجوع به فرهنگ سامورایی ژاپن، یک نفر می تواند پیشقدم شدم برای پذیرش اشتباهات به وسیله یک شرکت را با حفظ آبرو مقایسه کند. اعتراف به اشتباه در رسانه ها در وهله نخست کمی بدنامی را برای یک کسب و کار به دنبال دارد.
عذرخواهی در زندگی روزمره نقشی مهم را ایفا می کند اما نقش آن در دنیای کسب و کار واجب و حیاتی است. برای شروع به جلب اعتماد مجدد و احیای روابط با مشتریان، عذرخواهی حتما باید در راس امور قرار گیرد. حتی دولت و حکومت نیز از مردم کشور خود و دیگران بار ها عذرخواهی کرده است. در این قبیل موارد، زبان فرد سخنگو به دقت مورد بررسی قرار می گیرد. برای مثال، تصمیم نخست وزیر سابق ژاپن، تومیچی مورایاما بیست سال پیش مبنی بر عذرخواهی به خاطر فعالیت های استعماری این کشور، جنبشی را برانگیخت. شیوه فوق به عنوان یکی از رسمی ترین راه های عذرخواهی به آسانی به کار رفته نمی شود.
راه های عذرخواهی
جامعه کاملا ساختار یافته ژاپن در زبانش انعکاس پیدا می کند. بسته به ارتباط بین گوینده و شنونده، ضمایر و شکل های مختلف فعل وجود دارند. این ضمایر و افعال، طیف متنوعی از کلمات و عبارات بسیار دوستانه (یا کاملا بی ادبانه، اگر در مورد افراد خاصی استفاده شوند) تا کلمات و عبارات بسیار محترمانه را در بر می گیرند. پس جای تعجب نیست اگر ببینیم که راه های متعددی برای عذرخواهی در زبان ژاپنی نیز وجود دارند. از فرم رسمی گرفته تا فرم دوستانه و غیر رسمی، هر شرایطی سطح متفاوتی از رسمیت و تشریفات را می طلبند.
عبارت «Sumimasen» خطاب به طرف مقابل با کاربردی مضاعف، معادل «متاسفم» یا «ببخشید» در زبان انگلیسی است. این عبارت بیش از «متشکرم» مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال به جای این که یک نفر بابت باز نگه داشته شدن درب توسط یک نفر دیگر تشکر کند می گوید: «متاسفم که باعث شدم شما درب را برای من باز نگه دارید.»
تعظیم و عذرخواهی
تعظیم نشانه ای از احترام است و در بسیاری از فرهنگ های آسیای شرقی از جمله ژاپن رواج دارد. فقط با نگاهی به ساختار زبانی این کشور ها در می یابیم که در تعظیم درجات متفاوتی از رسمیت نهفته است. به طور کلی، میزان خم شدن در تعظیم به نشانه عذرخواهی از هر تعظیمی بیشتر و زمان آن از هر تعظیمی طولانی تر خواهد بود. تعظیم مدیران اجرایی و اعضای هیات رئیسه یک شرکت پس از یک رسوایی، نود درجه کامل خواهد بود و پنج ثانیه یا حتی بیشتر از آن طول خواهد کشید.
عذرخواهی های شدید
فراخوان میلیون ها خودرو به دلیل نقص در کیسه هوایی در سال ۲۰۱۵ برای یک شرکت تولید کننده ایربگ به نام «تاکاتا» رسوایی به بار آورد. این شرکت مسئول حداقل ده مورد مرگ بر اثر نقص در تجهیزات ایمنی است. این ایربگ ها بر روی بیش از ۱۰۰ میلیون خودرو در فاصله بین سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ نصب شده بودند. رئیس شرکت، شیگهیسا تاناکا، با امتناع از استعفا از منصب خود از دردسر درست کرد. در همان سال رئیس شرکت توشیبا پس از اعتراف کارمندان شرکت به افزایش سود در پروژه های زیربنایی خود عذرخواهی کرد. هشت عضو هیات مدیره و هیسائو تاناکا، مدیر عامل و رئیس، استعفا دادند.
امسال نیز پسر بازیگر زن معروف، آتسوکو تاکاهاتا، متهم به تجاوز جنسی شد و مادرش از طرف او دست به عذرخواهی عمومی زد. دقیقا مثل همیشه که مدیر عامل و هیات رئیسه مسئولیت اقدامات کارمندان شرکت را بر عهده می گیرند، خانم تاکاهاتا نیز مسئولیت اقدامات پسرش را پذیرفت. او توضیح داد که به عنوان یک مادر، درست این بود که او پذیرای برخی سرزنش ها و انتقادات به خاطر رفتار نادرست پسر خود باشد.
مرضیه فروتن