علیرضا صفاری، مدیرعامل برند ناریان، بزرگترین آسیب صنعت پوشاک داخلی را رقابتی نبودن این بازار می‌داند که باتوجه به جمعیت ایران این صنعت مغفول مانده است. او همچنین در این گفت‌وگو با ام‌بی‌ای نیوز حضور شرکت‌های خارجی را برای رقابتی شدن این بازار بسیار حیاتی می‌داند و معتقد است که در این صورت هم انتقال دانش صورت می‌گیرد و هم برندهای داخلی توان و تولید خود را افزایش می‌دهند.
وضعیت کلی صنعت پوشاک نسبت به دیگر صنایع در سال ۱۴۰۰ چگونه بوده است؟
به‌صورت کلی وضعیت صنعت پوشاک از لحاظ رونق کسب‌وکار از بسیاری از صنایع دیگر بهتر است. اتفاقاتی که در دو سه سال گذشته افتاده است، درست است که یک جاهایی شبیه به دست‌انداز جلوی صنایع را گرفته است اما در کل که نگاه می‌کنیم می‌بینیم وضعیت نوسانات ارز، ممنوعیت واردات، کووید و... چالش‌هایی بوده که ما در دو سه چهارسال گذشته از آن‌ها عبور کرده‌ایم و در یک برآیند کلی که نگاه می‌کنم نتیجه مثبتی از همه این‌ها می‌بینم.
شخصا مخالف عدم حضور برندهای خارجی در ایران هستم و همیشه هم گفته‌ام که برای مثال اگر صنعت شوینده در ایران رشد کرد به این خاطر بود که شرکت‌های خارجی در این حوزه وجود داشت و همچنین بسیاری از صنایع دیگر. ساده‌ترین علت این اتفاق‌ها این است که آن‌ها به ما یاد می‌دهند و داشته‌های زیادی دارند. اگر شرکت‌های خارجی وجود داشته باشند رقابت شکل می‌گیرد و من به‌عنوان تولیدکننده داخلی برای افزایش کیفیت محصول شرکتم به این رقابت نیاز دارم.
همین الان تعداد زیادی از نیروهای بخش اپراتور فروش ما از بچه‌هایی هستند که از شرکت‌های خارجی که سالیان سال در ایران حضور داشتند آموزش دیده‌‌اند. وقتی این شرکت‌های خارجی حضور ندارند رشد پرسنل هم کند اتفاق می‌افتد و در یک حدی متوقف می‌شود چرا که این دانش وارداتی است و الان هم که خارجی‌ها نیستند دسترسی ما به دانش آن‌ها کم شده است. ولی وقتی شرکت‌های خارجی در ایران فعالیت می‌کنند خودبه‌خود موجب رشد اکوسیستم می‌شوند. در صنعت دیجیتال و حوزه اقتصاد دیجیتال این اتفاق است. برای مثال دیجی‌کالا با حضور سرمایه‌گذاران خارجی رشد کردند. یا وقتی که ام‌تی‌ان ایرانسل وارد ایران شد معنای رقابت هم به‌وجود آمد و همراه اول رشد بسیاری کرد.
موضوع انحصارطلبی موجب می‌شود که ما یک اکوسیستم کوتوله‌پرور داشته باشیم. اگر صنعت لوازم خانگی ما پیشرفت کردهاند باید نقش حضور ال‌جی و سامسونگ را به‌عنوان رقیب و پیشروی برندهای داخلی را ببینیم. ممنوعیت حضور خارجی‌ها در هیچ صنعتی موجب رشد آن صنعت نشده است.
آیا این تنها سخن شماست یا همکاران شما در برندهای دیگر صنعت پوشاک هم همین نظر را در خصوص انحصار و عدم حضور خارجی‌ها دارند؟ و یا اینکه کسانی هستند که موافق انحصار یا همین عدم حضور خارجی‌ها هستند؟
من نمی‌توانم از جانب کسی نظر بدهم اما ما و دوستان دیگری که در شواری عالی برندهای پوشاک ایران هستیم و سهمی هم در بازار داریم، معمولا هم‌نظر هستند و من کسی را در این جامعه کسب‌وکاری نمی‌شناسم که با تحریم و عدم حضور خارجی‌ها موافق باشد.
اما یک شرط دارد. همه می‌گویند برندهای خارجی بیایند اما قانونی بیایند، حضور کمرگی خود را پرداخت کنند و مانند تمام بازیگران دیگر بازی کنند. یعنی قاچاق نکنند، رانت نداشته باشد و دقیقا در شرایط یکسانی که برندهای ایرانی دارند فعالیت کنند. در این صورت مخاطب حق انتخاب دارد و هیچ امتیاز خاصی جز کیفیت محصول نباشد. مثلا اگر کسی امروز بخواهد کت ۱۵ میلیونی بخرد وجود ندارد و مجبور است کت ۴ میلیونی فلان برند را بخرد حتی اگر دوستش نداشته باشد چون گزینه دیگری وجود ندارد اما اگر برندهایی باشند که کت ۱۵ میلیونی هم داشته باشد مخاطبی که آن کت را می‌خواهد به‌راحتی می‌تواند آن را تهیه کند چرا که در قدم اول آن کت وجود دارد و در قدم دوم می‌تواند بین محصولات متنوع انتخاب کند.
رقابت در بین برندهای داخلی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا اصلا بازار پوشاک رقابتی شده است حتی اگر این رقابت ضعیف باشد؟
امروز که اصلا رقابتی وجود ندارد و تا زمانی که عرضه از تقاضا کمتر است رقابت مفهومی ندارد. چرا که در صورت رقابتی بودن بازار عرضه‌کننده باید بجنگد تا مشتری به‌دست بیاورد. رقابت برای زمانی است که مشتری محدود است و حق انتخاب زیاد. معنای رقابت زمانی ایجاد می‌شود که برای مثال ۵۰ برند خارجی وجود داشته باشد و ۵۰ تا ۱۰۰ برند ایرانی و جمعیت هم همین ۹۰ میلیون باشد. بنابراین امروزاصلا رقیبی وجود ندارد و بازار هم رقابتی نیست. هرکسی هرچه را که وسعش برسد می‌خرد و در آن سطح وسع او هم تعداد انتخاب زیادی وجود ندارد.
بگذارید مثالی بزنم؛ در سال ۹۷ اتحادیه تولید پوشاک و نساجی کشور آماری را منتشر کرد مبنی‌بر اینکه میزان مصرف پوشاک در هر خانواده‌های ایرانی ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. دلار از سال ۹۷ تا امروز تقریبا۳ برابر شده است و ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را اگر ۳ برابر کنیم تقریبا می‌شود ۳ میلیون و ۶۰۰ یا ۴ میلیون تومان و اگر جمعیت را در ۹۰ میلیون در نظر بگیریم می‌شود ۳۶۰ هزار میلیارد تومان. یعنی ایرانی‌ها در سال تقریبا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان پوشاک می‌خرند. حالا جالب این است که از هرکسی در ایران بپرسیم که ۱۰ برند پوشاک ایرانی را نام ببر نمی‌تواند و شاید هم تعجب کند که اصلا مگر این تعداد برند وجود دارد؟! خب اگر برند ایرانی سخت است، سوال را اینگونه می‌پرسیم که ۱۰ برند خارجی فعال در ایران را نام ببر و باز هم قطعا نمی‌تواند چرا که اصلا وجود ندارد. حالا سوال اینجاست که پس مردم در ایران چه چیزی می‌خرند؟ پاسخ این است که بسیاری از کالاها تقلبی و بدون برند است.
علاوه‌بر مشکلاتی که در تولید و هزینه‌بر بودن آن وجود دارد و همچنین رقابتی نبودن بازار پوشاک در ایران چه مشکلاتی در بازاریابی برندها وجود دارد؟
ادبیات مارکتینگ ریتیل در این حوزه وجود ندارد. ما آکادمی یا دانشکده‌ای که مارکتینگ ریتیل درس بدهد نداریم در حالی که این مسئله بیش از ده زیر مجموعه دارد، از صنعت کافه‌داری، مد و زیبایی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای فرش و... گرفته تا پوشاک و دیگر صنایع. برای مثال هیچکسی در ایران نمی‌تواند مارکتینگ ریتیل فرش تدریس کند و این فقر دانش لطمه‌های زیادی به ما زده است. حتی آکادمی‌هایی که در ایران فعال هستند هم هیچکدام در حوزه مد و زیبایی، فرش، پوشاک و بسیاری صنایع فارغ‌التحصیل ندارند و علت آن این است که این صنایع وارداتی هستند و با بستن مرزها به‌روی فعالان خارجی این حوزه بیشترین آسیب‌ها را به این صنایع داخلی زده‌ایم و اگر هم گاها موفقیتی به‌دست آمده به‌دلیل پتانسیل آن صنعت بوده است و اگر راه تبادل دانش برای آن‌ها باز می‌بود امروز در پله‌های بسیار بالاتری ایستاده بودیم.
چه چشم‌اندازی در سال ۱۴۰۱ برای صنعت پوشاک متصور هستید؟
یکی از موهبت‌هایی که ما در ایران داریم جمعیت است. اگر ما مانند ارمنستان کشوری با ۴ میلیون جمعیت بودیم رقابت معنا پیدا می‌کرد اما امروز ما در ایران در دریایی افتاده‌ایم که هرکدام از برندهای ریتل فشن یک تور دستشان است و ماهی می‌گیرند. چیزی که من در سال آینده می‌بینم فارغ از احیا یا عدم احیای برجام وضع اقتصادی بهتری از سال ۱۴۰۰ یا ۱۳۹۹ خواهیم داشت. بیشتر نشریات اقتصادی جهانی ده سال آینده ایران را با یک رشد تقریبا ۲ درصدی در GDP می‌بینند و این عدد بسیار جذاب است. چرا که متوسط رشد اقتصادی ما در ده سال گذشته صفر بوده است و وقتی بانک جهانی می‌‌گوید متوسط سالی ۲ درصد (نه در ده سال ۲ درصد) رشد خواهیم داشت پس این یعنی در ده سال آینده ما حداقل بالای ۵ درصد رشد خواهیم داشت و این اتفاق بسیار خوبی برای صنایع است.
با این حال ما نباید چشم امید به اخبار داشته باشیم و یا آینده کسب‌وکار خود را با هیجانات لحظه‌ای و کوتاه‌مدت اخبار گره بزنیم. اخبار را باید دنبال کنیم اما واقعا باید به فکر کسب‌وکار خودمان باشیم و برنامه‌های خودمان را پیش ببریم. اگر که اتفاقی مانند برجام افتاد که چقدر هم خوب اما اگر نیفتاد ما نباید دست از کار بکشیم.
برنامه ناریان برای سال ۱۴۰۱ چیست؟
امسال حداقل ۴ فروشگاه به زنجیره ناریان اضافه خواهد شد، تمرکز بیشتری را بر روی فروش آنلاین می‌گذاریم که بتوانیم سهم فروش آنلاین بیشتری برای خودمان داشته باشیم و استراتژي‌های دیگری هم داریم. سال ۱۴۰۰ برای ما سال سازندگی از درون بود و کلی از زیرساخت‌ها، فرآیندها، پروسه‌ها و... شخم زدیم و دوباره از نو بنا کردیم. انگار یک داربست زدیم و همه‌چیز را کوبیدیم و از نو ساختیم بدون اینکه مشتری در بیرون متوجه بشود. ۳۶۰ نفر تا پایان سال ۱۴۰۰ از ناریان به‌صورت مستقیم ارتزاق کردهاند و از این تعداد ۱۶۰ نفر لیست بیمه ما بوده است. بیزینس ناریان تازه ۳ سالش شده است و با این حجم از رشد کمی و کیفی که با کرونا هم همزمان شد به‌نظر خودمان نمره قابل قبولی می‌گیرد.